Wat is het immuunsysteem?

Je weerstand is een ander woord voor je afweersysteem (ook wel immuunsysteem genoemd). Het afweersysteem bestaat uit verschillende onderdelen van je lichaam. Ze werken samen om je weerbaar te maken voor bacteriën en virussen en helpen voorkomen dat je ziek wordt.

Het immuunsysteem helpt voorkomen dat je ziek wordt. Maar hoe werkt dat dan? Om je lichaam binnen te komen, moeten ziekteverwekkers heel wat onderdelen van het afweersysteem langs. Om te beginnen met de afweer aan de buitenkant van je lichaam.

De afweer aan de buitenkant

De verdediging tegen ziekteverwekkers begint al bij de huid. De huid is een eerste beschermlaag waar bacteriën en virussen moeilijk doorheen kunnen. Daarnaast vormen ook de slijmvliezen van de neus en keel een eerste barrière voor ziekteverwekkers. En ook de maag houdt bacteriën tegen, die de zuurgraad van het maagzuur niet overleven. Zo worden veel ziekteverwekkers al gestopt nog voor ze in je bloed terechtkomen.

De afweer in je lichaam

Mocht een bacterie of virus er toch in slagen om in je lichaam terecht te komen, dan staat er een leger aan 'verdedigers' klaar. Verschillende soorten witte bloedcellen verdedigen je lichaam tegen de ziekteverwekker. Eén voorbeeld zijn de macrofagen, letterlijk 'veelvraten'. Ze eten de bacteriën of virussen als het ware op. Deze witte bloedcel valt alles aan wat verdacht is.
Witte bloedcellen bevinden zich niet alleen in je bloed. Ook in het lymfestelsel zitten witte bloedcellen. Het lymfestelsel maakt dan ook een belangrijk deel uit van het afweersysteem. In het beenmerg worden nieuwe witte bloedcellen gevormd en in de thymus rijpen witte bloedcellen uit.

Je weerstand is niet simpelweg meetbaar in het bloed. Omdat je immuunsysteem zo'n complex systeem is dat uit zoveel verschillende onderdelen bestaat, is het lastig te meten. In het bloed kan je arts bijvoorbeeld wel zien of je een tekort hebt aan een bepaald type witte bloedcellen. Tekorten zouden kunnen wijzen op verminderde afweer. Maar het is niet gezegd dat je weerstand helemaal op peil is wanneer je geen tekorten hebt. Er spelen te veel factoren mee om dat zo te kunnen zeggen.

Wat voor klachten krijg je van een verminderde weerstand? Zelf merk je wel of je weerstand op peil is of niet. Als je gezond bent en niet veel ziek wordt, is de kans groot dat je weerstand goed is. Ben je vaak verkouden of heb je veel last van griep of andere infecties, dan zou het kunnen zijn dat je weerstand te laag is.

Als je afweer verzwakt is, ben je kwetsbaarder. Je hebt dan onvoldoende weerstand. Mogelijke oorzaken van een verminderde weerstand zijn:

• slaapgebrek;
• stress;
• een periode ongezond eten;
• herstellende zijn van een operatie;
• een ziekte of bepaalde medicatie;
• herstellende zijn van een bevalling.

Ziek worden kan ook wanneer je een goede weerstand hebt. Soms is er een overvloed aan ziekteverwekkers aanwezig, bijvoorbeeld wanneer je iets verkeerds eet of wanneer we midden in de griepepidemie zitten. Soms kan je weerstand nog zo goed zijn, als er zoveel ziekteverwekkers tegelijk binnenkomen kun je alsnog ziek worden.

Ja, het afweersysteem is hetzelfde als het immuunsysteem. Het zijn twee woorden waarmee hetzelfde wordt bedoeld.

Het immuunsysteem is opgedeeld in het specifieke deel en het aspecifieke deel. Het specifieke deel bestaat uit witte bloedcellen die zich specifiek richten tegen een bepaald type indringer. Tussen de witte bloedcellen zitten namelijk zogenaamde geheugencellen. Als je ziek wordt van een bacterie of virus, maakt het lichaam afweerstoffen aan om te genezen. Als je later nog eens aan dezelfde ziekteverwekker wordt blootgesteld, 'herinneren' de geheugencellen zich welke afweerstoffen ze moeten aanmaken. Hierdoor komt de afweerreactie snel op gang, waardoor je niet nog een keer ziek wordt van dezelfde ziekteverwekker. Je bent immuun geworden.

Het aspecifieke deel van het immuunsysteem, is dat deel dat zich niet enkel op één type indringer richt. De eerste barrière bijvoorbeeld, zoals je huid en je slijmvliezen, maakt deel uit van het aspecifieke deel. Maar ook de macrofagen: witte bloedcellen die alles 'opeten' wat er verdacht uitziet, maar dus niet specifiek één bepaalde ziekteverwekker.

Ja, er zijn een aantal factoren die bijdragen aan een goede weerstand waar je zelf invloed op hebt. Hieronder vind je zeven tips waarmee je zelf kunt werken aan je weerstand.

1. Slaap voldoende. Een goede nachtrust is heel belangrijk. Door voldoende slaap (voor een volwassene is dat zo'n 7 tot 8 uur per nacht) krijgt je lichaam de tijd om op te laden.
2. Voorkom stress. Ademhalingsoefeningen, yoga of ontspanningsoefeningen kunnen je hierbij helpen.
3. Beweeg en sport. In beweging blijven is goed voor je lichaam en voor je weerstand.
4. Ga naar buiten. Buiten vang je daglicht. De zonnestralen spelen een belangrijke rol voorje afweersysteem.
5. Let op je hygiëne. Goed je handen wassen is belangrijk om ziekteverwekkers waar je mee in aanraking komt zo min mogelijk de kans te geven. Overigens is niet alleen persoonlijke hygiëne van belang. Ook de hygiëne in huis speelt mee. Bacteriën en virussen hebben minder kans in een schoon en goed geventileerd huis.
6. Drink voldoende. Zo kan je lichaam afvalstoffen goed afvoeren. Drink zo'n 1,5 tot 2 liter per dag.
7. Eet gezond en gevarieerd.