Moe? 'Lekker naar bed en morgen is alles over'. Die opmerking krijgen veel mensen met reuma vaak te horen. Of: 'Die vermoeidheid zit vooral in je hoofd, zet je er even overheen'. Inmiddels blijkt uit onderzoek dat dit niet zo is; vermoeidheid bij ontstekingsreuma heeft wel degelijk een lichamelijke oorzaak en is anders dan 'gewone' moeheid bij mensen zonder reuma. Hoe zit dat?
Gewoon moe gaat over met slaap
Slaap je te weinig of heb je een stressvolle week? Dan lig je als snel gapend op de bank. Moe! Lekker naar bed! Dit soort vermoeidheid gaat weg met een nacht goed slapen, een tijdje beter voor jezelf zorgen of eindelijk die agenda eens leegstrepen.
Bij ontstekingsreuma werkt dat anders. Daar komt vermoeidheid onverwachts, soms zelfs als je niet eens veel hebt gedaan. De moeheid is intenser en kan soms maandenlang blijven hangen - zelfs als je veel rust en een heel, heel lege agenda hebt. Wat maakt deze vermoeidheid bij reuma toch zo anders?
Dit is de oorzaak van vermoeidheid bij reuma
De bekendste vorm van ontstekingsreuma is reumatoïde artritis. Bij deze vorm van reuma kunnen de gewrichten door de ontstekingen beschadigen en vervormen. Als je ontstekingsreuma hebt, heb je logischerwijs klachten in die gewrichten - denk aan pijn en stijfheid. Toch hoort ook vermoeidheid bij deze vorm van reuma, terwijl dat niet per se een 'gewrichtenkwestie' is. Ook voelt de moeheid bij ontstekingsreuma anders; alsof je in drijfzand staat. Hoe harder je er probeert uit te komen, denk aan slaap en rust, hoe dieper je wegzinkt. Niets helpt. Dat vermoeidheid bij reuma anders is, klopt. In hersenonderzoek heeft onderzoeker Mechiel Korte van Universiteit Utrecht aangetoond dat de moeheid vaak het resultaat is van de ontstekingsreactie in je lichaam. Door die ontstekingen komen namelijk eiwitten vrij die de hersencellen qua vorm veranderen, maar ook qua functioneren. Die eiwitten versnellen de afbraak van signaalstoffen zoals dopamine, serotonine en noradrenaline. Bij mensen met reuma kan juist het tekort aan deze signaalstoffen zorgen voor vermoeidheid.
Waarom vermoeidheid bij reuma zo lang blijft hangen
Het onderzoek van Korte geeft ook antwoord op een andere vraag: waarom blijf je soms zo lang moe als je reuma hebt? Zelfs als de ziekte-activiteit minder wordt. Als de ontstekingen in je lichaam bestreden zijn, en er dus geen eiwitten meer vrijkomen, komen de aangetaste hersencellen niet meteen terug in hun oorspronkelijke vorm. Het kost je lichaam een tijdje om zich weer aan te passen. De hersencellen blijven dus een tijd lang anders functioneren. En inderdaag: al die tijd voel jij je ontzettend moe.
Vermoeidheid bij ontstekingsreuma heeft dus echt een lichamelijke oorzaak en kan inderdaad lang blijven hangen. Zeker als de ontsteking opvlamt, is de moeheid hardnekkig en kun je je zomaar maanden vermoeid voelen.
3 soorten vermoeidheid
In het geval van ontstekingsreuma onderscheiden we drie soorten moeheid:
- Lichamelijke vermoeidheid. Deze staat los van de pijn, maar maakt wel dat je lichaam een sta-in-de-weg wordt om lekker te kunnen bewegen. Tegen de pijn kun je altijd wel wat slikken, maar die vermoeidheid blijft. Daar bestaat geen pil voor.
- 'Motivatie-moeheid'. Daardoor heb je nergens zin in, ook niet in leuke dingen zoals uit eten gaan. Je gaat er minder op uit en doet daardoor ook weinig nieuwe energie op. Eigenlijk heb je ook geen puf om met vrienden of familie op stap te gaan, waardoor je steeds meer geïsoleerd raakt. Alles kost moeite.
- 'Brainfog'. Door die mist in je hoofd is het vaak moeilijker om je te concentreren. Dat kan je werkzaamheden beïnvloeden.
Al die soorten moeheid zijn volgens het hersenonderzoek te herleiden naar een onbalans in de hersenchemie.
Neem vermoeidheid serieus
Ook al wordt er steeds meer bekend over de wisselwerking tussen reuma en de hersenen, als jij nu net die persoon bent die er last van heeft schiet je daar helaas niets mee op. Je bent moe en wilt ervan af!
Dat die vermoeidheid enorm belastend is, zegt ook hersenonderzoeker Mechiel Korte. In zijn onderzoek stelt hij dat die intense moeheid verlammend kan werken en dat de impact die het heeft op je leven onderschat wordt. Helaas staat de zorg nog machteloos tegenover deze vorm van vermoeidheid. De vraag die daarom belangrijk wordt in nieuw onderzoek is: hoe vergroot je de kwaliteit van leven als je chronisch moe bent?
Voor jezelf is het belangrijk dat familie, vrienden maar ook je bedrijfsarts of leidinggevende weet dat die vermoeidheid van jou geen aanstelleritis is of een kwestie van een avond vroeg onder de wol. Het begint er dus mee dat de geneeskunde vermoeidheid serieuzer neemt en niet te snel afdoet als 'psychisch'. Pas als je erkent dat ook een lichamelijk component de oorzaak kan zijn, kun je gaan zoeken naar echte oplossingen. En zijn die mensen niet overtuigd? Stuur ze gerust dit artikel door!
Leven met Reuma
Wil je meer informatie, adviezen, tips en ervaringsverhalen van verschillende mensen met reuma ontvangen? Schrijf je dan in voor de maandelijkse Leven met Reuma nieuwsbrief.
Schrijf je nu in
