1.Wat is spelt en waarom is het zo populair?
Spelt begint langzaamaan steeds populairder te worden, het lijkt of dit graan pas net om de hoek komt kijken maar het werd zo´n 9000 jaar geleden al gegeten. Spelt is een broertje van de ons welbekende tarwe, maar het heeft een andere samenstelling en ook de smaak verschilt en is meer nootachtig. Spelt is een behoorlijk taai rakkertje; het kan op arme grond groeien en is goed bestand tegen insectenplagen. Bij het telen van spelt zijn dan ook veel minder bestrijdingsmiddelen nodig. De populariteit van spelt heeft enerzijds te maken met de trend naar onbewerkte, pure voeding die al een tijdje aan de gang is, maar ook de voedingswaarde die verschilt van tarwe speelt een rol.
2. Heeft speltbrood een betere voedingswaarde dan tarwebrood?
Ja, uit onderzoek blijkt dat spelt meer eiwitten en meervoudig, onverzadigde vetzuren bevat dan tarwe. Het is rijk aan vitamine B3 en bevat meer mineralen dan tarwe, zoals koper, fosfor, magnesium, ijzer en zink. Het voordeel van spelt is dat het beduidend minder phytaatzuur bevat dan tarwe. Phytaatzuur komt voor in de meeste granen, noten en zaden. Het is een stofje wat de plant beschermt tegen parasieten en bacteriën. In onze darm heeft phytaatzuur de eigenschap om mineralen te binden, deze kunnen dan niet meer opgenomen worden en verlaten met de ontlasting het lichaam. Het weken of kiemen van granen en noten vermindert het gehalte aan phytaatzuur. In niet alles steekt spelt met kop en schouders boven tarwe uit, zo bevat tarwe meer vitamine E en heeft het meer vezels.
3. Bevat speltbrood gluten?
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, bevat spelt wel gluten. Mensen met coeliakie kunnen dan ook geen spelt eten, ze zouden er direct ziek van worden. Gluten zijn eiwitten in granen, die bij sommige mensen lastig verteerd worden in de darmen. Ze kunnen daar voor irritatie zorgen, waar weer allerlei klachten uit voort kunnen komen. Denk aan vermoeidheid, brandend maagzuur, huiduitslag en hormonale problemen. Veel mensen die een milde overgevoeligheid hebben voor gluten, kunnen speltbrood vaak wel goed verdragen. Dit komt omdat de gluteneiwitten in spelt iets anders van samenstelling zijn en beter wateroplosbaar. Gluten geven deeg elasticiteit, spelt is dan ook heel geschikt om brood of koekjes van te bakken.
4. Bevat speltbrood minder koolhydraten dan normaal brood?
Nee, speltbrood bevat niet minder koolhydraten dan normaal brood; de gehaltes aan koolhydraten in tarwe en spelt zijn gelijk aan elkaar. Het is dus geen koolhydraatarm brood.
5. Is speltbrood altijd volkoren?
Nee, net als bij tarwe heb je verschillende varianten; zo bevat speltmeel de gehele graankorrel en bij speltbloem is het buitenste vliesje verwijderd. In tarwe zitten de voedingsstoffen vooral in de kiem en zemel en deze wordt bij het maken van bloem verwijderd. Daarom zijn witmeelproducten van tarwe ook niet zo gezond. Bij spelt zitten de voedingsstoffen ook in het meellichaam en blijven de voedingsstoffen dus ook bij het zeven behouden. Als je speltbrood koopt, kijk dan altijd goed op het etiket. Vaak wordt het speltmeel bijgemengd met tarwemeel. Bij de meeste supermarkten kun je tegenwoordig speltmeel kopen, hier kun je zelf speltbrood mee bakken en weet je precies wat er in zit.
6. Helpt speltbrood bij het afvallen?
Ja en nee. Zoals je hebt kunnen lezen bevat spelt evenveel koolhydraten als tarwebrood. En eet je teveel koolhydraten en beweeg je weinig, dan worden deze koolhydraten omgezet in vet. Eet je dus 8 sneetjes speltbrood of meer op een dag en daarnaast nog pasta, rijst of aardappels en wat snoep en snacks, dan zal het afvallen niet zo snel gaan. Het voordeel van spelt is wel dat het meer eiwitten en vetten bevat, hierdoor verzadigt het veel beter en heb je aan minder sneetjes genoeg. De koolhydraten worden door de aanwezigheid van eiwitten en vet minder snel omgezet in glucose, waardoor de bloedsuikerspiegel langzamer stijgt. En een stabiele bloedsuikerspiegel zorgt ervoor dat je minder zoete trek hebt. In die zin kan speltbrood dus wel helpen bij het afvallen.
7. Waarom is speltbrood duurder dan normaal brood?
Tarwe is in de loop der jaren flink veredeld, dit betekent dat rassen die de meeste opbrengst hebben per hectare met elkaar zijn gekruist. Hierdoor krijg je in de loop van de tijd een soort supergraan wat sneller groeit, en meer en grotere graankorrels heeft. Met spelt is niet zoveel gerommeld en levert daardoor minder op per hectare, dat maakt het duurder om te verbouwen.
8. Kan ik zelf speltbrood bakken?
Ja, het is heel makkelijk om zelf speltbrood te bakken. Op die manier weet je zeker dat er geen onnodige toevoegingen in het brood zitten en het is ook nog eens heel leuk om te doen. Er gaat niets boven de geur van zelfgebakken brood in huis. Hier volgt een heel basic speltbroodrecept (bron; uitpaulineskeuken.nl):
Recept speltbrood
- 250 gr speltmeel
- 250 gr speltbloem
- 10 gr zout
- 7 gr droge gist
- 320 gr lauw water
Instructies voor het bakken van je eigen heerlijke speltbrood:
- Doe het speltmeel en de bloem in een kom van je keukenmachine.
- Voeg de gist, zout en water toe en kneed er met de machine een soepel deeg van. Het deeg is klaar als het elastisch aanvoelt en je het uit elkaar kunt trekken.
- Doe het deeg in een met bloem bestoven kom en dek het af met een natte theedoek. Laat het deeg op een warme plek ongeveer een uur rijzen. Als de deegbal tweemaal zo groot is, is het deeg klaar.
- Haal het deeg uit de kom en druk voorzichtig de lucht eruit. Rol het deeg uit en vouw vervolgens alle buitenzijdes naar binnen, zodat er een bol ontstaat. Leg de bol op een bakplaat bekleed met bakpapier.
- Laat het deeg dan nogmaals afgedekt met een natte theedoek een uur rijzen.
- Verwarm in de tussentijd de oven voor op 200 graden. Zet onderin de oven een braadslede met een laag water. Dit zorgt voor stoom.
- Kerf het deeg in met een scherp mes en schuif de bakplaat in de oven. Bak het brood in circa 35 minuten goudbruin. Eet smakelijk!
Conclusie: is speltbrood gezond of niet?
Als je speltbrood vergelijkt met tarwebrood qua voedingswaarde en verteerbaarheid, dan komt spelt als winnaar uit de bus. Maar dat betekent niet dat je nu direct over moet stappen op speltbrood. Als je je gezond en energiek voelt en geen klachten hebt, dan kan je prima tarwebrood eten zoals je gewend bent.
Bij alles blijft mijn devies, luister goed naar je eigen lichaam. Loop niet klakkeloos achter de laatste trends aan, maar voel wat voeding met jou doet. Zo kom je vanzelf op een eetpatroon, waar jij je het beste bij voelt.
