Hoe werkt de maag?
De spijsvertering begint al voordat je daadwerkelijk ook maar een hap van je bord hebt genomen. Alleen al door het zien en ruiken van voedsel wordt de aanmaak van maagzuur en spijsverteringssappen verhoogd. Hierdoor kan het voedsel optimaal verteerd worden als je gaat eten. In de mond wordt het voedsel vermengd met speeksel, dit speeksel bevat bepaalde enzymen die een begin maken met het afbreken van koolhydraten tot kleinere suikerdeeltjes. Probeer het maar eens: kauw een stukje brood tot het helemaal vloeibaar is, de smaak zal steeds zoeter worden. Het speeksel zorgt er ook voor dat het voedsel soepel door de slokdarm gaat. De maag is aan de bovenkant afgesloten met een sluitspier die zorgt dat voedsel er wel door kan, maar niet terug kan stromen in de slokdarm.
Bovenste gedeelte van de maag
In het bovenste gedeelte van de maag wordt maagzuur en sap afgegeven en door knedende bewegingen gemengd met het voedsel. Het maagzuur doodt mogelijk schadelijke bacteriën en zorgt ervoor dat spijsverteringsenzymen beter kunnen inwerken op de voedselbrij. Maagzuur is ook nodig om bepaalde vitaminen en mineralen beter op te nemen zoals vitamine B12 en ijzer. Het maagzuur is ontzettend sterk, zou je het bijvoorbeeld op je hand krijgen dan geeft het een dikke blaar. Daarom is de wand van de maag bekleedt met een dik slijmvlies, zodat het maagzuur alleen kan inwerken op wat er in de maag zit en niet de maagwand zelf.
Onderste gedeelte van de maag
In het onderste gedeelte van de maag wordt de voedselbrij nog verder gekneed en gemengd met de maagsappen, waardoor er een begin wordt gemaakt met de vertering van eiwitten en vetten. Wanneer de voedselbrij de juiste zuurgraad heeft wordt deze, telkens met kleine beetjes, doorgegeven aan de twaalfvingerige darm. In dit stukje van de darm worden er enzymen uit de alvleesklier toegevoegd, die verder gaan met het afbreken van koolhydraten, eiwitten en vetten zodat deze in de rest van de dunne darm opgenomen kunnen worden.
Klachten door te weinig maagzuur/luie maag
Vaak wordt er gedacht dat als er problemen met de maag zijn, dit komt doordat er te veel maagzuur wordt aangemaakt. Maar dit is niet altijd het geval. Het komt juist vaker voor dat er een tekort is aan maagzuur. Wanneer er te weinig maagzuur in de maag wordt aangemaakt blijft het voedsel veel langer in de maag zitten. De voedselbrij mag pas met de juiste zuurgraad naar de twaalfvingerige darm en zolang het niet zuur genoeg is, blijft het dus in de maag. Normaal is zo’n 3 uur na de maaltijd de maag leeg, maar bij een vertraagde maaglediging kan dit wel 5 uur duren. De voedselbrij kan hierdoor gaan gisten en zorgen voor gasvorming en oprispingen, ook komt het voor dat de maag door het oponthoud zoekt naar een uitweg en de maagmond zich opent, waardoor maagzuur in de slokdarm terecht komt.
Brandend maagzuur
Bij brandend maagzuur is er geen sprake van te veel maagzuur zoals veel mensen denken, maar een terugstroom van maagzuur in de slokdarm. In tegenstelling tot de maag heeft de slokdarm geen beschermende slijmlaag en kan dit dus letterlijk een brandend, zeer pijnlijk gevoel geven wanneer daar maagzuur terecht komt. Sommige mensen hebben een breukje in het middenrif waar het bovenste gedeelte van de maag doorheen komt, bij bukken, liggen of tillen kan er dan makkelijk maagzuur in de slokdarm komen.
Wat kan de maag irriteren?
Voedingsmiddelen
Bepaalde voedingsmiddelen kunnen de maag irriteren bekende triggers zijn: suiker, alcohol, koffie, scherpe kruiden, koolzuurhoudende dranken, uien, chocola, citrusvruchten, vet voedsel, en peulvruchten. Probeer deze te vermijden als je vaak last van je maag hebt.
Stress
Wanneer je stress hebt heeft dit direct invloed op je spijsvertering. Denk bijvoorbeeld maar eens aan een aantal spreekwoorden: het ligt me zwaar op de maag, geen hap door je keel kunnen krijgen, ik vind het onverteerbaar. De spijsvertering staat onder invloed van het zenuwstelsel wat uit 2 delen bestaat. Het sympathische systeem is als het ware het gaspedaal van het lichaam en komt in actie bij stress. Het zorgt ervoor dat je kan vechten of vluchten. Het parasympatische deel van het zenuwstelsel fungeert meer als rem en zorgt dat herstelprocessen in gang gezet worden en de spijsvertering soepel verloopt. Wanneer je stress hebt komt de spijsvertering tijdelijk op een lager pitje te staan. Immers als je moet vechten of vluchten kan de vertering wel even wachten. Vandaar dat je voorafgaand aan een spannend sollicitatiegesprek of een presentatie vaak geen hap door je keel krijgt. Ook als je verliefd bent eet je vaak veel minder door alle vlinders in je buik. Af een toe een beetje stress is niet erg, maar steeds meer mensen hebben tegenwoordig last van chronische stress. Zo kunnen voortdurende zorgen over de hypotheek, werk, relaties enzovoort een flinke impact hebben op je spijsvertering.
Medicijngebruik
Een aantal medicijnen kunnen de maagwand irriteren vandaar dat ze vaak gegeven worden tezamen met een maagbeschermer, bekende medicijnen met een weerslag op de maag zijn: paracetamol, antibiotica, medicijnen voor astma en medicijnen voor cholesterolverlaging.
Roken
Roken irriteert het maagslijmvlies en kan ervoor zorgen dat de maagmond verslapt, waardoor maagzuur terug kan stromen in de slokdarm. Ook kan ingeademde lucht tijdens het roken voor een opgeblazen gevoel zorgen.
Voedselintolerantie
Voedselintoleranties hebben mogelijk een link met een lagere productie van maagzuur en kunnen sowieso de spijsvertering flink in de weg zitten. Bekende intoleranties zijn die voor: soja, tarwe en gluten, eieren, melkproducten, noten, nachtschaden: paprika, tomaat, aardappels, aubergine en pepers. Het bijhouden van een voedseldagboek kan handig zijn, om te ontdekken op welke voedingsmiddelen je mogelijk gevoelig reageert. Een natuur diëtist kan je begeleiden in een eliminatiedieet en je adviseren zodat je geen tekorten ontwikkeld als je bepaalde voedingsmiddelen weglaat.
Eetgewoonten: tips
- de spijsvertering begint al voordat je een hap hebt genomen, door het zien en ruiken van voedsel. Besteed daarom extra aandacht aan de presentatie van je voedsel, dek de tafel en maak je bord mooi op;
- eet nooit staand of lopend, maar ga altijd rustig zitten en neem de tijd voor je maaltijd;
- kijk geen tv en laat je telefoon en tablet links liggen. Concentreer je alleen op het eten en je gezelschap;
- eet niet als je erg boos of emotioneel bent, maar wacht totdat je rustiger bent;
- drink niet tijdens het eten, hiermee verdun je spijsverteringsappen;
- kauw je eten goed, leg tussen het eten door regelmatig je bestek neer;
- neem kleine porties en eet niet door totdat je propvol zit;
- maak na de maaltijd een kleine wandeling;
- eet nooit te heet of te koud voedsel, beide kunnen de maag irriteren;
- draag geen knellende kleding;
- eet 2 uur voor het slapen gaan niet meer;
- eet 3 keer per dag en neem geen tussendoortjes;
- maak de lunch tot hoofdmaaltijd van de dag en eet een licht avondmaal;
- eet regelmatig gefermenteerd voedsel zoals kefir, zuurdesembrood en yoghurt. Deze bevatten enzymen en goede bacteriën die de spijsvertering ondersteunen
Voeding voor de maag
Hieronder een aantal voedingsmiddelen die de spijsvertering ondersteunen en verzachtend werken voor de maag.
- dranken: kruidenthee: venkel, kamille, zoethout, rooibos, sterrenmix. Water met 2 eetlepels appelazijn (voor het eten).
- gefermenteerd voedsel: kefir, biologische volle yoghurt, zuurkool, zuurdesembrood
- enzymrijk: papaja, ananas
- groenten: venkel, asperges, artisjokken, witlof, andijvie
- granen: quinoa, havermout, boekweit, amarant, basmatirijst
- kruiden en specerijen: gember, kurkuma, kardemom, kaneel, anijs, karwij, fenegriek
Lees ook:
