Heb je artrose? Dan kan de verleiding groot zijn om alle bewegingen die niet strikt noodzakelijk zijn te schrappen. Lopen, fietsen, sporten... alles kan pijn doen. Toch is het advies om juist bij dit soort gewrichtspijn in beweging te blijven. "In beweging blijven is om meerdere redenen van essentieel belang voor mensen met artrose", vertelt Eddo Wesselink (fysiotherapeut en manueel therapeut bij Fytac Fysiotherapie). Lees hier het interview met Eddo en kom erachter waarom bewegen zo belangrijk is bij artrose.
Met welke vormen van artose heb jij het meest te maken in je dagelijkse praktijk?
"Artrose is de meest voorkomende vorm van reuma in Nederland. Heup- en knieartrose komen, naast handartrose, het vaakst voor. Bij zo'n 953.000 Nederlanders is artrose van het knie- of heupgewricht vastgesteld. In de praktijk zie ik dan ook veelal mensen met deze vormen van artrose. Dat heeft ook te maken met het feit dat wij als praktijk nauw samenwerken met orthopedisch chirurgen in onze regio (verbonden aan de Isala Klinieken in Zwolle)."
Welke klachten ervaren mensen die bij jou komen?
"Mijn cliënten hebbben het veelal over (start)pijn en/of stijfheid. Maar ook klachten als pijn in de lies, lage rugpijn, pijn aan de voor- of zijkant van de heup (bij heupartrose), instabiliteit (bij knieartrose), spierzwakte van de bovenbeenspieren en verminderde conditie hoor ik vaak."
Heeft iedereen met artrose pijn?
"Nee, en dat is eigenlijk een heel ingewikkeld gegeven. De mate van artrose - zoals die aantoonbaar is op een röntgenfoto - is niet direct gerelateerd aan de mate van pijn die iemand ervaart. Zo is er bijvoorbeeld in een grootschalig onderzoek aangetoond dat 43% van de gezonde 40-plussers knieartrose heeft, zonder er last van te hebben. Enkel kijken naar een röntgenfoto en de achteruitgang van het kraakbeen bepalen, is dus niet voldoende. Want kennelijk heeft de ene persoon pijn en de andere niet. De vraag is hoe dat zit. We denken nu dat er bij mensen die artrose hebben en pijn ervaren, een verstoring is ontstaan in het afweersysteem. Deze verstoring kan veroorzaakt zijn door te weinig lichamelijke beweging, overgewicht of stress bijvoorbeeld. Het gevolg is dat er meer ontstekingscellen in de gewrichtsvloeistof of het gewrichtskapsel circuleren. En deze ontstekingscellen zijn mogelijk op hún beurt weer verantwoordelijk voor een toename van pijn en een verdere achteruitgang van het kraakbeen."
Wat kan bewegen opleveren voor mensen die artrose hebben?
"Bewegen kan in meerdere opzichten een positieve invloed hebben op mensen met artrose. Enerzijds weten we dat beweging kan aanzetten tot een toename van zogenoemde anti-ontstekingscellen en dat het zo de balans in het afweersysteem kan herstellen. Deze toename van anti-ontstekingscellen vindt al plaats bij eenmalig sporten, maar het is essentieel dat mensen blijven bewegen om deze positieve effecten voor de lange termijn te behouden."
"Daarnaast is bewegen goed voor de kwaliteit van het spierweefsel. We weten bijvoorbeeld dat spieren en pezen rondom een gewricht met artrose vaak ook tekenen van degeneratie (veroudering) vertonen. Dit is erg vervelend, want een goede spierconditie is juist erg belangrijk om activiteiten te kunnen blijven uitvoeren als langdurig lopen bijvoorbeeld. Met dát als doel is het belangrijk om samen met een fysiotherapeut een oefenprogramma op te stellen en onder begeleiding de intensiteit van de oefeningen stapsgewijs op te voeren. Want dat is in dit soort situaties het belangrijkste middel om de belastbaarheid van de spieren en pezen te vergroten."
"Bewegen heeft dus nogal wat belangrijke voordelen voor mensen met artrose. En ondanks dat bewegen soms erg vervelend kan zijn, is níet bewegen eigenlijk geen optie."
Maar die startpijn, is dat dan iets waar je gewoon 'doorheen moet'?
"Ja, eigenlijk wel. Bij een gewricht met artrose kunnen bewegingen als opstaan uit de stoel bijvoorbeeld, als pijnlijk worden ervaren. Maar deze pijn of stijfheid verdwijnt meestal als het gewricht langdurig wordt doorbewogen, bijvoorbeeld tijdens het lopen na het opstaan uit de stoel."
Welk soort bewegen is het meest geschikt?
"In principe zijn veel vormen van beweging goed; zwemmen, fietsen of wandelen bijvoorbeeld. De ene vorm is niet per definitie beter dan de andere, belangrijk is dat je rustig opbouwt en oefent of traint op je eigen niveau. Er zijn natuurlijk ook situaties denkbaar waarin bewegen extra lastig is, bijvoorbeeld als er al sprake is van een slechte gewrichtsfunctie. Ook mensen met een hart- of longaandoening bijvoorbeeld, kunnen lichamelijke beweging als problematisch ervaren. Een fysiotherapeut is de professional bij uitstek om hierover goede voorlichting te geven en een gepast oefenprogramma te maken op een medisch verantwoordelijk niveau. Ook heeft de fysiotherapeut veel kennis over gerichte oefeningen om de spieren rondom het gewricht te versterken en de functie ervan te optimaliseren."
Tot slot: helpt beweging altijd?
"Nee, helaas niet. Soms is een operatie onvermijdelijk. Wel gaan we tegenwoordig vaak uit van stepped care: een stapsgewijze behandeling waarbij een gewrichtsvervangende operatie pas in een eindstadium van artrose wordt overwogen. Dus nádat de aanbevolen behandelopties als oefentherapie bij een fysiotherapeut onvoldoende effect hebben gehad. Gelukkig is een gewrichtsvervangende operatie in het eindstadium van artrose wel een effectieve behandeloptie!"
